یک دیاگرام لوله‌کشی و ابزار دقیق (P&ID) در صنایع فرآیندی و شیمیایی، دیاگرامی است که لوله‌کشی جریان فرآیند را همراه با تجهیزات و ابزاردقیق نصب شده در سیستم نشان می‌دهد.

موسسه‌ی کنترل و ابزاردقیق یک دیاگرام P&ID را بصورت زیر تعریف می‌کند:

1- دیاگرامی که ارتباط داخلی تجهیزات فرآیندی را با ابزاردقیق مورد استفاده برای کنترل فرآیند نشان می‌دهد. در صنایع فرآیندی، مجموعه استانداردی از نشانه‌ها برای تهیه نقشه‌ها و داگرام‌های فرآیند استفاده می‌شود. نشانه‌های ابزاردقیق که در این نقشه‌ها استفاده می‌شوند عمدتا بر پایه استاندارد ISA S5.1 می‌باشد.

2- نقشه شماتیک اولیه برای پیاده‌سازی نصب کنترل فرآیند.

نمودار لوله‌کشی و ابزاردقیق (P&ID)

P&IDها نقش مهمی در تعمیرات و نگهداری و نیز اصلاح فرآیندی که آن را توصیف می‌کنند بر عهده دارند. نمایش توالی فیزیکی تجهیزات و سیستم‌ها و نیز اتصال و ارتباط سیستم‌ها با یکدیگر از اهمیت فراوانی برخوردار است. در طی مراحل طراحی، دیاگرام‌های P&ID مبنایی را برای توسعه طرح‌ها و نقشه‌های کنترل سیستم فراهم می‌کند که این امر بررسی‌های بیشتر ایمنی و عملکردی را مانند مطالعات ریسک و قابلیت عملکرد سیستم امکان‌پذیر می‌سازد.

برای کاربردهای فرآیندی، یک دیاگرام P&ID نمایشی تصویری از موارد زیر است:

• جزئیات کلیدی پایپینگ و ابزار دقیق
• طرح‌ها و نقشه‌های کنترل و خاموش شدن (توقف) سیستم
• الزامات ایمنی و تنظیم سیستم
• اطلاعات پایه‌ای شروع بکار و عملکردی سیستم

فهرست موارد مورد نیاز در P&ID

همه نقشه‌های P&ID صرفنظر از استانداردی که بر اساس آن طراحی می‌شوند در برگیرنده موارد و آیتم‌های مشترکی هستند. لیست مواردی که باید در یک نقشه P&ID آورده شوند عبارت است از:

• ابزاردقیق و نام تخصیص (شناسایی) آنها
• تجهیزات مکانیکی با نام و شماره آنها
• همه شیرها و شناسه‌های آنها
• پایپینگ فرآیند، سایز و شناسه آنها
• موارد متفرقه شامل تخلیه‌ها، تهویه‌ها، اتصالات خاص، خطوط نمونه‌گیری، کاهنده‌ها (کاهنده سایز خطوط)، افزاینده‌ها (سایز خطوط) و شکل دهنده‌ها
• خطوط دائمی شستشو[3] و شروع بکار سیستم
• جهت جریان‌ها
• مرجع اتصالات خطوط در ورق‌های مختلف به یکدیگر
• ورودی‌ها و خروجی‌های کنترلی
• اتصالات مربوط به تغییر کلاس (فشاری لوله‌ها)
• ورودی سیستم کنترل کامپیوتری

فهرست استانداردهای مرتبط با P&ID

برای مشاهده استانداردهای مرتبط با P&ID به این نوشتار مراجعه نمایید.